SCALANIE GRUNTÓW jest zabiegiem urządzeniowo – rolnym, realizowanym w kolejnych okresach programowania Unii Europejskiej (UE), na które składa się zespół działań projektowych i technicznych, których celem jest tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie poprzez poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, racjonalne kształtowanie rozłogów gruntów, dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu a przy tym uwzględniając potrzeby dla środowiska, krajobrazu i retencji wodnej na gruntach rolnych.
WYMIANA GRUNTÓW jest zabiegiem urządzeniowo – rolnym, mającym na celu racjonalne ukształtowanie gruntów wchodzących w skład gospodarstw rolnych poprzez zmianę ich położenia w drodze wzajemnej wymiany, dokonanej na zgodny wniosek właścicieli tych gruntów.
ZASADY PRZEPROWADZANIA PRAC SCALENIOWYCH
Prowadzenie prac scaleniowych reguluje ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów
(Dz.U. z 2022 r. poz. 1223 i 2023 r. poz. 412).
Postępowanie scaleniowe wraz z zagospodarowaniem poscaleniowym przeprowadza i wykonuje starosta jako zadanie z zakresu administracji rządowej.
Prace scaleniowe programuje i koordynuje marszałek województwa przy pomocy wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Jednostką organizacyjną Samorządu Województwa Pomorskiego ustawowo umocowaną do wykonania prac scaleniowych jest Wojewódzkie Biuro Geodezji i Terenów Rolnych w Gdańsku.
POSTĘPOWANIE SCALENIOWE może być wszczęte:
(podstawa prawna – art. 3 ust. 2 i art. 4 ust.1 ustawy o scalaniu i wymianie gruntów)
- na wniosek większości (ponad 50%) właścicieli gospodarstw rolnych położonych na projektowanym obszarze scalenia lub na wniosek właścicieli gruntów, których łączny obszar przekracza połowę (ponad 50%) powierzchni projektowanego obszaru scalenia;
- z urzędu po uprzednim uzyskaniu opinii rady sołeckiej, a także działających na terenie danej wsi społeczno – zawodowych organizacji rolników, jeżeli:
- grunty Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, których powierzchnia przekracza 10% projektowanego obszaru scalenia i nie mogą być racjonalnie zagospodarowane bez scalenia;
- ukształtowanie rozłogów gruntów na projektowanym obszarze scalenia wskutek działalności przemysłowej, przebiegu istniejących lub budowanych dróg publicznych, kolei, rurociągów naziemnych oraz zbiorników wodnych lub urządzeń melioracji wodnych zostało lub zostanie znacznie pogorszone;
- o scalenie wystąpi z wnioskiem osoba, której grunty wymagają poprawienia rozłogu, a jednocześnie scalenie to nie pogorszy warunków gospodarowania innym uczestnikom postępowania;
- o scalenie wystąpi inwestor, którego działalność spowodowała lub spowoduje skutki, o których mowa w pkt 2;
- o scalenie wystąpi organ właściwy w zakresie ochrony przyrody, w przypadku gdy korzystanie z gruntów, na których ochronie podlegają zagrożone wyginięciem gatunki roślin i zwierząt, lub siedlisk przyrody stało się niemożliwe lub istotnie ograniczone.
UCZESTNIKIEM SCALENIA może być:
(podstawa prawna – art. 1 ust. 2 pkt 4 i 5 ustawy o scalaniu i wymianie gruntów)
- właściciel (osoba posiadająca dokument stwierdzający jej własność),
- posiadacz samoistny (osoba władająca gruntem jak właściciel, lecz nie mająca dokumentu stwierdzającego własność),
- inwestor (podmiot realizujący lub zamierzający realizować inwestycję celu publicznego na obszarze scalenia),
- użytkownik gruntów (najemca, dzierżawca),
- podmiot gospodarujący gruntami stanowiącymi własność Skarbu Państwa (KOWR, PGL Lasy Państwowe, PGW Wody Polskie, itp.),
- jednostki samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo).
Zasady przeprowadzania postępowania scaleniowego określone ustawą z dnia z 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów są następujące:
grunty położone w jednej lub kilku wsiach bądź w ich częściach, które tworzą obszar scalenia. Tworzenie obszarów scalenia obejmujących grunty więcej niż jednej wsi (tzw. obiektu) wynika m. in. z:
- położenia i struktury gruntów Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa,
- istniejącej szachownicy wzajemnej pomiędzy gruntami kilku graniczących ze sobą obiektów,
- konieczności wyprostowania granic zewnętrznych obiektów,
- systemu i układu urządzeń melioracji wodnych (kanałów, rowów melioracyjnych).
Obszar scalenia ustala się na etapie opracowania założeń do projektu scalenia gruntów.Scalanie gruntów przeprowadza się
w oparciu o zasadę, że każdy z uczestników scalenia otrzymuje w zasadzie równowartość gruntów dotychczas posiadanych, lecz w innym, lepszym ukształtowaniu.
danego gospodarstwa rolnego przed i po scaleniu powinna być jednakowa, zarówno jak i jednakowa wartość użytków. W wyniku scalenia wydziela się takie grunty zamienne, których produkcja rolna będzie zbliżona pod względem rodzaju, jakości i rozmiaru do produkcji tego gospodarstwa przed scaleniem. Za równą wartość szacunkową uważa się również wartość o różnicy nieprzekraczającej 3%.
w pkt. 2 jest wartością względną, wyrażoną w dowolnych jednostkach szacunkowych, pozwalającą na ustalenie właściwego stosunku zamiennego pomiędzy dowolnymi gruntami położonymi na obszarze scalenia.
Przy zachowaniu wartości gruntów
sprzed scalenia, bez zgody uczestnika scalenia, różnica powierzchni wydzielonych mu gruntów w stosunku do powierzchni gruntów objętych scaleniem nie może przekraczać:
(1) 20% powierzchni gruntów objętych scaleniem,
(2) 10% dotychczas posiadanych gruntów o szczególnie wysokiej przydatności rolniczej lub gruntów przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele nierolnicze.porównawczego gruntów oraz zgodę na dokonany szacunek gruntów, uczestnicy scalenia podejmują w drodze uchwał.
porównawczego gruntów przeprowadzane jest z urzędu, odrębnym postępowaniem, zgodnie z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 2012 r. w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów kontrola klasyfikacji gruntów na obszarze scalenia.
zainteresowanych uczestników scalenia można im wydzielić grunty o innej wartości szacunkowej stosując dopłaty.
i drzewostanów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych ustala się na podstawie opinii rzeczoznawców majątkowych.
Dowodem jednomyślnego oszacowania
gruntów, lasów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych są pisemne zgody uczestników scalenia w formie oświadczenia.
poddane ponownej gleboznawczej klasyfikacji gruntów a następnie oszacowane i przypadły w wyniku postępowania scaleniowego innemu uczestnikowi scalenia, opłatę melioracyjna z tych gruntów obciąża w całości dotychczasowego uczestnika scalenia.
na cele miejscowej użyteczności publicznej (place zabaw, świetlice, parkingi), pod ulice i drogi publiczne oraz na wykonanie i utrzymanie albo przewidziane do takiego wykonania i utrzymania urządzeń wodnych stanowiących własność Skarbu Państwa wydziela się z gruntów Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub gminy.
Grunty Zasobu Własności Rolnej
Skarbu Państwa objęte postępowaniem mogą, za zgodą Krajowego Ośrodka Wparcia Rolnictwa, zostać w całości lub w części rozdysponowane za dopłaty na rzecz uczestników postępowania na podstawie wniosku złożonego do upoważnionemu geodecie do opracowania projektu scalenia gruntów.
stanowiące wkład członków spółdzielni jako jedną nieruchomość, z określeniem wielkości udziału w niej każdego z członków na wniosek rolniczej spółdzielni produkcyjnej, zgłoszony na podstawie uchwały walnego zgromadzenia członków. Po zakończeniu postępowania scaleniowego, na wniosek członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, który z niej występuje, wydziela się grunty odpowiadające jego udziałowi w nieruchomości, o której mowa wyżej przy zachowaniu zwartości kompleksu gruntów spółdzielczych.
gdy na terenie objętym postępowaniem scaleniowym nie ma gruntów Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa i gruntów gminnych, grunty pod drogi dojazdowe do gruntów rolnych lub leśnych wydziela się z gruntów uczestników scalenia, a każdemu z nich zmniejsza się przysługujący mu obszar gruntów o część, której wartość szacunkowa odpowiada stosunkowi wartości szacunkowej gruntów przeznaczonych na wymieniony cel do wartości wszystkich scalanych gruntów.
oraz posiadania gruntów, powierzchnię użytków i klasy gruntów określa się według danych z ewidencji gruntów i budynków.
ETAPY POSTĘPOWANIA SCALENIOWEGO
Prace scaleniowe to prace i czynności niezbędne do:
- Akceptacja większości osób zainteresowanych scalaniem gruntów w wyniku złożenia wniosków o przeprowadzenie postępowania scaleniowego do starosty.
- Opracowanie założeń do projektu scalenia gruntów (propozycje rozwiązań przestrzennych oraz ich uzasadnienie, jak również sposób i harmonogram realizacji poszczególnych zabiegów i inwestycji przewidzianych dla obszaru scalenia );
- Opracowanie studium środowiskowe (określa dotychczasowy stan środowiska
naturalnego na planowanym obszarze scalenia). - Przygotowanie karty informacyjnej przedsięwzięcia, jakim jest scalanie gruntów zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
- Przeprowadzenie odrębnego postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia jakim jest scalanie gruntów, zaliczone do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.
- Złożenie przez starostę wniosku o przyznanie pomocy finansowej na realizacje prac scaleniowych wraz z zagospodarowaniem scaleniowym wraz z opracowaną dokumentacją, o której mowa w pkt 2 i 5. do Marszałka Województwa.
- Dokonywanie oceny wniosku o przyznanie pomocy na interwencję „Scalanie gruntów wraz z zagospodarowaniem poscaleniowym”, które będzie miało wpływ na poprawę stanu środowiska przyrodniczego i walorów krajobrazowych, pod kątem spełniania kryteriów wyboru oraz przyznanie punktów za dane kryterium wyboru.
- Zawarcie umowy o zapewnieniu pomocy i warunków jej realizacji z samorządem województwa.
- Wszczęcie postępowania scaleniowego w drodze postanowienia starosty.
- Sąd właściwy do prowadzenia ksiąg wieczystych, na wniosek starosty uczyni w księdze wieczystej wzmiankę o wszczęciu postępowania scaleniowego, a jeżeli nieruchomości nie ma urządzonej księgi wieczystej, wniosek składa się do istniejącego zbioru dokumentów.
- Upoważnienie przez starostę - geodetę uprawnionegoz zakresu urządzania terenów rolnych i leśnych do opracowania projektu scalenia gruntów oraz dokonania szacunkuporównawczego gruntów.
- Z chwilą wszczęcia postępowania scaleniowego, obejmującego lasy i grunty leśne, wstrzymuje się wydawanie zezwoleń na wyrąb drzew do czasu zakończenia postępowania, a niezrealizowane zezwolenia tracą moc.
- Wybór Rady uczestników scalenia w składzie 3–12 osób, jako społecznego organu doradczego, wybieranego i odwoływanego przez uczestników scalenia z każdej wsi objętej
- Powołanie przez starostę Komisji pełniącej funkcje doradcze przy sporządzeniu szacunku porównawczego gruntów oraz opiniowaniu zastrzeżeń do projektu scalenia gruntów.
- Sprawdzić gleboznawczą klasyfikację gruntów, która jest podstawą do wykonania szacunku
gruntów (odrębne postępowanie administracyjne). - Podjęcie uchwały przez uczestników scalenia w zakresie określenia zasad szacunku gruntów, lasów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych objętych postępowaniem scaleniowym.
- Sporządzenie mapy szacunku gruntów oraz rejestru szacunku porównawczego gruntów przed scaleniem przez upoważnionego geodetę – projektanta scalenia gruntów z udziałem komisji pełniącej funkcje doradcze.
- Zapoznanie uczestników scalenia na zebraniu zwołanym przez starostę z wynikami szacunku porównawczego gruntów i wyłożenie do publicznego wglądu na okres 7 dni.
- Podjęcie uchwały w sprawie wyrażenia zgody na opracowany szacunek porównawczy gruntów.
- W razie nie podjęcia uchwały przez uczestników scalenia, starosta po rozpatrzeniu wniesionych ewentualnych zastrzeżeń do szacunku porównawczego gruntów, opinii rzeczoznawców majątkowych, wprowadzeniu zmian do szacunku jak również przy braku kworum do podjęcia uchwały, w drodze postanowienia akceptuje szacunek gruntów, lasów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych.
- Pomiar niezmiennych elementów projektu – granica zewnętrzna, działki zabudowane, drogi, cieki, urządzenia melioracji wodnych oraz granice rolno – leśną.
- Zebranie życzeń od uczestników scalenia co do przyszłej lokalizacji ich gruntów w formie pisemnej, na dokumencie tzw. „Karta uczestnika scalenia” w wyznaczonym terminie przez zawiadomienie publiczne lub listowne.
- Projektowanie działek nowego stanu na podstawie zebranych życzeń i wykonanych pomiarów elementów niezmiennych (ustawka).
- Opracowanie projektu scalenia gruntów i rejestru szacunku porównawczego gruntów po
- Wyniesienie na grunt projektu scalenia gruntów dokonują okazania w terenie nowo zaprojektowanych działek.
- Okazanie kameralne projektu scalenia gruntów i zebranie uwag, zastrzeżeń do projektu w terminie 14 dni od dnia okazania projektu.
- W razie wniesionych uwag, zastrzeżeń na projekt scalenia gruntów następuje rozpatrzenie zasadności skarg przez Starostę po uprzednim opiniowaniu przez komisję pełniącą funkcje doradcze i wprowadzenie ewentualnych zmiany do projektu.
- Wydanie przez starostę decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów, wraz z warunkami objęcia w posiadanie działek, stanowiącymi integralną część decyzji (termin wejścia w posiadanie nowych działek, rekultywacja, przepusty, drogi, inne).
- Decyzję o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów podaje się do publicznej wiadomości przez wywieszenie na okres 14 dni na tablicy ogłoszeń urzędu gminy, na której terenie są położone grunty objęte scaleniem, oraz na tablicy ogłoszeń we wsi, której grunty tworzą obszar scalenia, i zamieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej starostwa powiatowego.
- Ujawnienie w ewidencji gruntów i budynków nowych danych wynikających z ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia.
- Po ujawnieniu w ewidencji gruntów i budynków nowych danych wynikających z ostatecznej decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów, sąd właściwy do prowadzenia ksiąg wieczystych, na wniosek starosty, dokonuje ujawnienia nowego stanu prawnego w księgach wieczystych oraz wykreśla wzmiankę o wszczęciu postępowania scaleniowego.
- Wprowadzenie uczestników scalenia w posiadanie wydzielonych im gruntów następuje na zebraniu uczestników, zwołanym przez starostę. Za datę objęcia w posiadanie przez uczestników scalenia nowo wydzielonych gruntów uważa się
termin zebrania. - Budowa lub przebudowa dróg dojazdowych do gruntów rolnych i leśnych oraz dojazdów do zabudowań poszczególnych uczestników scalenia.
- Korekta przebiegu oraz poprawie parametrów technicznych urządzeń melioracji wodnych lub innych urządzeń wodnych.
- Likwidacja zbędnych miedz i dróg oraz wykonywaniu zabiegów rekultywacyjnych umożliwiających uprawę mechaniczną gruntów.
- Rozliczenie projektu.
AKTUALNIE REALIZOWANE OBIEKTY OBJĘTE PRACAMI SCALENIOWYCH
ZREALIZOWANE OBIEKTY SCALENIOWE
KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z PRZEPROWADZONYCH PRAC SCALENIOWYCH
Uczestnicy scalenia nie ponoszą żadnych kosztów związanych z postępowaniem scaleniowym i zagospodarowaniem poscaleniowym, gdyż prace te finansowane są w 100% ze środków publicznych.
Scalanie gruntów jest postępowaniem administracyjnym w ramach którego przeprowadzane są czynności geodezyjne i prawne, związane z doprowadzeniem do wzajemnej zgodności stanu prawnego i ewidencyjnego ze stanem faktycznym na gruncie, a tym samym synchronizację dokumentacji katastralnej z księgami wieczystymi.
Korzyści z przeprowadzonych prac scaleniowych odnoszą się do wielu różnych aspektów życia i funkcjonowania mieszkańców wsi. Do taki korzyści zalicza się:
ZAGOSPODAROWANIE POSCALENIOWE
